Artykuły » Kraje bałtyckie, Białoruś i Ukraina pod okupacją niemiecką
Litwa Łotwa i Estonia, jak również ziemie obecnej Białorusi dostały się pod niemieckie panowanie w roku 1941, w wyniku agresji III Rzeszy na ZSRR. Opanowaniem ziem państw Bałtyckich zajęła się grupa Armii Północ, której ostatecznym celem było zdobycie Leningradu. Władze niemieckie postanowiły wykorzystać maksymalnie konflikty narodowościowe oraz wyznaniowe jakie istniały od kilku pokoleń na tych terenach. Zwłaszcza jeśli chodzi o konflikty Polsko- Litewski oraz Łotewsko- Rosyjski. Ziemie łotewskie, litewskie oraz estońskie weszły w skład utworzonego przez III Rzeszę, Komisariatu Rzeszy Wschód. Na jego czele stanął Hinrich Lohse, pochodzący z terenów Szlezwiku- Holsztyna. Miał doprowadzić do szybkiego podporządkowania ziem państw bałtyckich, III Rzeszy. Komisariat Rzeszy dzielił się na 4 komisariaty generalne, które z kolei dzieliły się na dystrykty. Wyższym Dowódcą SS i Policji Höre SS und Polizeifűrer został Franz Stahlecker, człowiek odpowiedzialny za masowy terror na okupowanych terenach.

Litwa- Niemieckie wojska wkroczyły na tereny Litwy w czerwcu 1941 roku. Szybko opanowały tereny litewskie. Litwini poczuli, że mogą odegrać się na ludności polskiej jak i rosyjskiej. Zaczęły powstawać litewskie formacje kolaboracyjne takie jak Skauguma. Rozpoczęło się mordowanie inteligencji polskiej, jak również Żydów oraz Rosjan. Wyróżniali się przy tym tak zwani "Zabójcy Garażowi", ich podstawową bronią były łomy, siekiery, piły. Wśród nich znalazł się chociażby Petras Zielonka, który po wojnie został skazany na dożywocie za swoją działalność. Szlak zbrodni na ludności polskiej wyznaczają takie miejsca jak Ponary, zwane "Litewskimi Palmirami", Troki, Śwęciany. Ponadto miejscowych Polaków zepchnięto na całkowity margines. Ludności Polskiej nie wolno było używać języka polskiego. Obowiązkowymi językami były Niemiecki i Litewski. Msze w kościołach miały być odprawiane albo po litewsku albo niemiecku. Litewska Polonia wspomina do dzisiaj lata 1941-1944 jako okupację Litewsko- Niemiecką. Naturalnie władze niemieckie obiecywały ludności litewskiej odrodzenie państwowości niepodległej Litwy oczywiście w związkach z III Rzeszą.

Powstały litewska policja oraz służba bezpieczeństwa. Wszystko odbywało się pod opieką władz niemieckich. Niemieckie oddziały Eisnatzgruppen szkoliły litewskie oddziały policyjne do walki z podziemiem, a wywiad niemiecki czyli SD, pomagał w organizacji wywiadu litewskiego. Politycznie władze III Rzeszy na terenach litewskich wspomagał Związek Strzelców Litewskich cechujący się skrajnym nacjonalizmem. Rozpoczęły się pogromy Żydów, oskarżonych o współpracę z sowietami w latach 1940-1941. Tworzono zarówno getta miejskie jak i wiejskie, tak zwane "Julagi". Warunki bytowania były takie same jak w gettach na terenach okupowanej Polski. W Wilnie gehennę przeżywało ponad 70 tysięcy ludzi. W samych Ponarach zamordowano ponad 5 tysięcy ludzi. Działalność litewskich i niemieckich formacji zbrojnych powodowały odwet Armii Krajowej na tych terenach. Gdy Armia Czerwona zaczęła wkraczać ponownie na te tereny niektóre formacje litewskie zaczęły paktować z polskim podziemiem działając przeciwko Niemcom jak i Armii Czerwonej. Koniec "Leśnych Braci" jak zostali nazwani był jednak tak samo tragiczny jak Armii Krajowej na terenach Polskich. Niemcy odpowiedzieli jak zwykle terrorem, mordując Litwinów i Polaków w Ponarach.

Łotwa- ziemie łotewskie wpadły w ręce wojsk niemieckich w początkach lipca 1941 roku. Tak samo jak w przypadku Litwy, oraz Estonii miejscowa ludność podjęła bardzo chętnie współpracę z władzami niemieckimi. Łotysze pamiętali bowiem, kto pomagał im w XIX wieku budować ich poczucie państwowości. Mniejszość niemiecka na tych terenach była bogata, posiadała tartaki, ziemie. Niemcy, którzy nie zostali wysłani na ziemie Polskie w wyniku porozumień z rządem radzieckim , stanowili silną podporę późniejszych władz III Rzeszy na tych terenach . Rozpoczęło się prześladowanie Rosjan (pamięć o likwidowaniu łotewskiej inteligencji była wciąż świeża), mordowano tych komunistów, którzy nie zdążyli uciec, Żydów. Tak jak na Litwie powstawały getta. Istniał ponadto obóz koncentracyjny Salaspis. Ruch niepodległościowy istniał lecz był podzielony na pro- radziecki oraz na pro-niepodległościowy pragnący granic Łotwy z roku 1939.

Łotysze, którzy opowiadali się za władzami III Rzeszy mogli wstępować do łotewskich służb pomocniczych wspomagających III Rzeszę, takich jak np. formacje policyjne, lotnicze. Po wielkich stratach Wehrmachtu i SS na froncie wschodnim rozpoczęto organizowanie naboru do łotewskich formacji SS. Stawiały one zacięty opór wkraczającej Armii Czerwonej w latach 1944-1945 (Armia Kurlandzka- walczyła aż do maja 1945 roku, gdy wobec katastrofalnej sytuacji ponad 300 tysięcy ludzi oddało się do niewoli radzieckiej), jak również w partyzantce aż do lat 50- tych. Łotewskie formacje SS wzięły aktywny udział w walkach o Pomorze, w obronie Kołobrzegu i w obronie Berlina. Zasłynęły z brutalności, między innymi 15 i 19 dywizja SS. Do końca żołnierze tych formacji nie znali litości, nie brali jeńców. Wiedzieli, że nie mają szans powrotu do okupowanej ojczyzny, gdzie w najlepszym przypadku czekał by ich pluton egzekucyjny lub zsyłka na Syberię. Porty Łotewskie wykorzystywała Kriegsmarine by atakować okręty floty radzieckiej.

Estonia- W XIX wieku ludność niemiecka żyjąca na tych terenach od pokoleń, podjęła próbę budowy państwowości estońskiej. Estończycy pamiętali ponadto, że miejscowe oddziały niemieckiej ludności wspomagały siły estońskie w walkach z Sowietami w latach 1918-1919. Niemcy stanowili elitę intelektualną, finansową, polityczną i gospodarczą przedwojennej Estonii. Co ciekawe przez cały okres międzywojenny Estonia przychylnie odnosiła się do polonii mieszkającej na tych terenach. Estonia tak jak Litwa i Łotwa zostały przyłączone do ZSRR w roku 1940. Jednakże Estończycy nie pogodzili się z tym faktem organizując wystąpienia przeciwko nowym władzom. III Rzesza atakując Związek Radziecki, przypomniała sobie o niemieckiej ludności w Estonii, która pozostała na tych terenach. Estończycy pamiętali o tym co spotkało ich pod rządami radzieckimi gdy zginęło ponad 15 tysięcy ludzi. Gdy w lipcu 1941 roku wojska niemieckie zajmują Estonię, mieszańcy witają żołnierzy niemieckich z radością.

Niemieckie władze rozpoczęły formowanie estońskiej administracji w pełni uzależnionej od władz w Berlinie. Tworzono estońskie formacje zbrojne kolaborujące z III Rzeszą. Dopiero w początkach 1944 roku rozpoczęto tworzenie estońskich jednostek SS, które stawiły bardzo twardy opór Armii Czerwonej, praktycznie do lat 50-tych, gdy rozbito ostatnie oddziały partyzantki estońskiej (co ciekawe Estończyków wspomagała w walkach z ZSRR nie tylko III Rzesza lecz również Finlandia, która sama miała rachunki do wyrównania z ZSRR). Jak się ocenia około 20 tysięcy Estończyków wstąpiło do sformowanej 20 dywizji Grenadierów Waffen SS. Estonia została ponownie zajęta przez Armię Czerwoną w sierpniu 1944 roku.

Białoruś- Ziemie Białoruskie zostały opanowane przez Niemiecką grupę Armii Środek, której celem ostatecznym była Moskwa. Państwowość białoruska zaczęła się dopiero rodzić na początku XX wieku, gdy władze w Rosji przejęli bolszewicy zaczęło się unicestwianie rodzącej się państwowości białoruskiej. Wielu mieszkańców ziem białoruskich początkowo z zadowoleniem witało wkraczające oddziały niemieckie w roku 1941. Jeszcze nie wiedzieli co będzie ich czekać. Ziemie Białoruskie, tak jak i Ukraińskie stały się celem partyzantki radzieckiej, jak również Armii Krajowej. Na czele administracji niemieckiej został postawiony Wilhelm Kube, człowiek od lat 30- tych pozostający na uboczu spraw partyjnych. Nie przeszkodziło mu to w utopieniu regionu we krwi. Wszystkie akcje partyzanckie spotykały się z krwawym odwetem ze strony władz niemieckich. Rozpoczęło się tworzenie białoruskich formacji kolaborujących z III Rzeszą. Wielu Białorusinów, trafiało jako strażnicy do obozów koncentracyjnych. Wyróżniali się nie mniejszym sadyzmem niż niemieccy strażnicy. Jednocześnie Wilhelm Kube przystąpił do organizowania kultury białoruskiej by przypodobać się Białorusinom.

Kolejnymi krokami było utworzenie Białoruskiej Samoobrony Ludowej, białoruskiej prasy. Drażniło to wielu nazistów, którzy uważali, że ziemie białoruskie trzeba zniemczyć jak najszybciej. Co ciekawe Gauleiter Kube starał się ograniczać likwidowanie ludności żydowskiej, jako jedyny z Gauleiterów. Kube w swoich działaniach poszedł za daleko. Nie wiadomo kto wydał rozkaz zlikwidowania go. Podejrzenia padają z jednej strony na SS, a z drugiej na partyzantkę pro-radziecką, został zamordowany w roku 1943 . Jego śmierć spowodowała zaostrzenie stosunków niemiecko- białoruskich. Rozpoczęto mordowanie ludności żydowskiej, z tym że na tych terenach doszło również do tak zwanego "dzikiego holokaustu", którego nie kontrolował praktycznie nikt. W ruch szły siekiery tasaki, piły. Barbarzyństwo w czystej postaci. Gdy wojska Radzieckie rozpoczęły operację "Bagriaton", los jednostek niemieckich na tych terenach był przesądzony. Armia Czerwona dosłownie "zmiażdżyła" ponad 60 niemieckich dywizji, torując sobie drogę na ziemie polskie . Wiele jednostek niemieckich zostało praktycznie unicestwionych w 90 procentach. Jednocześnie nowe władze przystąpiły do nowych porządków na tych terenach- krwawych porządków.

Ukraina- w Niemieckich planach Ukraina miała się zostać podzielona na kilka części, miało to doprowadzić do lepszego zarządzania obszarami ukraińskimi. Rumunia, odzyskała Besarabię czyli tereny obecnej Mołdawii, które zostały jej odebrane w roku 1940 na mocy postanowień tajnego protokołu do Paktu Ribbentrop- Mołotw. Była to "zapłata" Hitlera w zamian za dostęp do Rumuńskich pól naftowych. Tereny wokół Lwowa plus miasto Lwów przekształcono w Dystrykt Galicyjski oddając dystrykt pod "opiekę" władz Generalnego Gubernatorstwa co zaowocowało wielkim terrorem na tych terenach wymierzonym w każdego. Wschód Ukrainy został oddany we władanie Wehrmachtu-Hitler pozostawił wolną rękę w Wehrmachtowi w uporządkowaniu tych terenów co oznaczało nic innego jak terror. Wołyń oraz Ukraina naddnieprzańska zostały przekształcone w Komisariat Rzeszy Ludność mieszkająca na tych terenach otrzymała specjalne przepustki by dostać się do strefy wojskowej.

Niemcy planowali wymordowanie ludności żydowskiej na tych terenach i osadzanie ludności Niemieckiej. Rozpoczęto wywożenie wszystkiego co się da, łącznie z ziemią pod uprawę. Władze niemieckie nie planowały współpracy z Ukraińcami pomimo iż wielu Ukraińców wyrażało taką chęć. Oddziały Eisnatzgruppen miały wielkie pole do popisu jeśli chodzi o mordowanie ludności. Na czele administracji postawiono Ericha Kocha Gauleitera Prus Wschodnich . Niemcy zaczęli podsycać konflikty narodowościowe, oraz religijne tlące się od dawna na tych terenach wykorzystując na przemian Ukraińców jak i Polaków. Gdy straty niemieckie na froncie wschodnim stały się za wielkie przystąpiono do tworzenia jednostek ukraińskich. Utworzono takie formacje jak Waffen SS Galizien , oraz Hałyczyna, tworzono formacje ukraińskiej milicji , wykorzystano przywódcę ukraińskich nacjonalistów Stepana Banderę.

Stworzono Ukraińską Armię Narodową, liczącą 2 dywizje, które nie odegrały znacznej roli na froncie wschodnim. Wobec ludności żydowskiej nowe władze były bezlitosne czego dowodem jest chociażby zbrodnia w Babim Jarze pod Kijowem gdzie zamordowano ponad 30 tysięcy Żydów, a łączna liczba zamordowanych jest szacowana na ponad 70 tysięcy. Działała partyzantka sowiecka, ukraińska jak również Armia Krajowa. Dochodziło do krwawych represji każdej ze stron. Ale to już temat na inny artykuł. Armia Czerwona poniosła ciężkie straty walcząc o odbicie Ukrainy. Widoczne jest na przykładzie walk o Kijów, Charków i Kamieniec Podolski. Tak samo jak w przypadku pozostałych państw, władze sowieckie zaprowadziły na Ukrainie swoje porządki.

Polecam:
Wołyń 1939-1944 eksterminacja czy walki polsko-ukraińskie.
SS Przestroga Historii.
Niemiecka Piechota w II wojnie światowej.
Europa Walczy- Nie takie proste zwycięstwo.
Encyklopedia II Wojny Światowej.
http://www.yadvashem.org/odot_pdf/microsoft%20word%20-%206041.pdf'
Historia Ukrainy 1772–1999: Narodziny nowoczesnego narodu.
Waffen SS. Mity i rzeczywistość
Dywizje Waffen SS 1939-1945.
Jarosłw Gdański. Łotweska Dywizja Waffen SS na Pomorzu.

Autor: Arkadiusz Sieruga
autor wpisu
(15 znaków)
treść wpisu
(1000 znaków)
email
nie będzie widoczny na stronie
Copyright © 2006-2024 Vaterland.pl