Abwehra (niem. Abwehr) była organem wywiadu i kontrwywiadu niemieckich sił zbrojnych- najpierw Reichswehry, a następnie Wehrmachtu- działającym od 1921 do 1945 roku. Powstała w ramach ministerstwa obrony Republiki Weimarskiej jako jednostka kontrwywiadu (Abwehrgruppe), mimo ograniczeń nałożonych na Niemcy przez traktat wersalski, który formalnie zakazywał rozwijania własnych służb wywiadowczych.

W latach 1935–1938 kierownictwo Abwehry funkcjonowało jako jeden z oddziałów ministerstwa wojny. Po kolejnej reorganizacji, od 1938 roku, Abwehra została podporządkowana Naczelnemu Dowództwu Wehrmachtu (OKW) jako Amtsgruppe Auslandsnachrichten und Abwehr, czyli wydział odpowiedzialny za wywiad zagraniczny i kontrwywiad. W lutym 1944 roku, po narastającym konflikcie z SS i Gestapo oraz podejrzeniach o nielojalność części kadry, strukturę Abwehry włączono do Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA), gdzie funkcjonowała jako Zarząd Wojskowy.

Na czele Abwehry stali kolejno: pułkownik Friedrich Gempp, major Günther Schwantes, pułkownik Ferdinand von Bredow (do 1932 roku), komandor Conrad Patzig (od 1932 do 1934 roku), a następnie, od 1935 do 1944 roku, admirał Wilhelm Canaris, który został najbardziej znanym szefem tej służby. Po połączeniu Abwehry z wywiadem SS nadzór nad wywiadem wojskowym objął Walter Schellenberg.

W okresie II wojny światowej Abwehra rozrosła się do jednej z największych służb wywiadowczych na świecie- w 1943 roku liczyła około 30 tysięcy etatowych pracowników oraz szeroką sieć agentów i informatorów działających w różnych krajach. Do podstawowych zadań Abwehry należało gromadzenie informacji o potencjale wojskowym i gospodarczym przeciwników III Rzeszy, prowadzenie kontrwywiadu wojskowego, wykrywanie obcej agentury w armii i przemyśle zbrojeniowym, organizowanie akcji dywersyjnych i sabotażowych na tyłach wroga oraz opracowywanie analiz i ocen sytuacji dla Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu. Służba ta odgrywała ważną rolę w przygotowywaniu i realizacji planów wojennych III Rzeszy, zarówno przed wybuchem wojny, jak i w czasie jej trwania.

Jednocześnie część kierownictwa Abwehry, z admirałem Canarisem na czele, stopniowo zbliżała się do kręgów opozycji antyhitlerowskiej i uczestniczyła w spiskach przeciwko Hitlerowi, co ostatecznie przyczyniło się do jej likwidacji jako samodzielnej struktury i przejęcia jej kompetencji przez aparat bezpieczeństwa SS.

Zdjęcie:
Bundesarchiv