Nazistowska nienawiść do Żydów sięga jeszcze czasów, gdy Adolf Hitler pisał Mein Kampf. Żydzi byli według niego współwinni klęski poniesionej w I wojnie światowej oraz „upadku” Niemiec po 1918 roku. Warto wspomnieć, że w Niemczech powojennych ludność wyznania mojżeszowego stanowiła niespełna 1% społeczeństwa. Wielu Żydów należało jednak do klasy średniej i wyższej, prowadzili sklepy, przedsiębiorstwa, posiadali udziały w fabrykach (jak chociażby rodzina Weissów- właściciele licznych zakładów przemysłowych). Mimo narastającego antysemityzmu propaganda nazistowska przez długi czas rozmijała się z codziennymi relacjami społecznymi. Wielu Niemców nadal przyjaźniło się z Żydami, a weterani żydowskiego pochodzenia byli odznaczeni najwyższymi orderami wojskowymi i cywilnymi. Wśród Żydów było wielu lekarzy, adwokatów, naukowców. Istniało też wiele małżeństw mieszanych. Ludzie ci czuli się przede wszystkim Niemcami, dopiero potem Żydami.

Naziści po dojściu do władzy w 1933 r. stopniowo wprowadzali antyżydowskie przepisy, wykluczające Żydów z życia publicznego. Ustawy norymberskie z 1935 r. pozbawiły ich praw obywatelskich, ograniczono możliwość wykonywania wolnych zawodów, a propagandowa nagonka miała odczłowieczyć Żydów w oczach reszty społeczeństwa. Dla najbardziej fanatycznych nazistów było to jednak wciąż za mało- potrzebowali pretekstu, aby uderzyć w Żydów znacznie brutalniej.

Pretekst taki pojawił się jesienią 1938 r. W październiku władze niemieckie przeprowadziły tak zwaną „Polenaktion”- wypędzenie z Rzeszy ok. 17 tysięcy Żydów posiadających polskie obywatelstwo. Zostali oni wysadzeni na granicy, często w strefie „ziemi niczyjej”, między innymi w rejonie Zbąszynia. Wśród wypędzonych znalazła się rodzina młodego Żyda Herschela Grynszpana, mieszkającego w Paryżu. Grynszpan, wstrząśnięty losem bliskich, postanowił dokonać zamachu na przedstawiciela dyplomacji niemieckiej. 7 listopada 1938 r. wszedł do ambasady niemieckiej w Paryżu i oddał strzały do sekretarza Ernsta vom Ratha, który zmarł dwa dni później. Paradoksalnie, vom Rath nie był fanatycznym nazistą i nie uchodził za gorliwego wyznawcę rasistowskiej ideologii, ale dla władz III Rzeszy nie miało to znaczenia- zamach stał się „idealnym” pretekstem do rozpętania pogromu.

Noc z 9 na 10 listopada 1938 r. przeszła do historii jako Kristallnacht- Noc Kryształowa (od odłamków potłuczonych szyb, które zasłały ulice). Na polecenie nazistowskich władz, przy cichym przyzwoleniu policji i służb, oddziały SA, członkowie Hitlerjugend oraz bojówki partyjne zaatakowały żydowskie sklepy, domy modlitwy i cmentarze. W całych Niemczech i przyłączonej Austrii spalono lub zniszczono setki synagog (w tym Wielką Synagogę w Berlinie), zdemolowano około 7–8 tysięcy sklepów należących do Żydów, splądrowano mieszkania. Szacuje się, że w czasie pogromu zamordowano co najmniej kilkudziesięciu Żydów, a wielu zostało ciężko pobitych. Władze nazistowskie cynicznie oszacowały „straty” na ponad 1 miliard marek- i obciążyły nimi samych Żydów, nakładając na społeczność żydowską specjalną kontrybucję.

Ponad 30 tysięcy Żydów zostało aresztowanych i wysłanych do obozów koncentracyjnych, m.in. Dachau, Buchenwaldu i Sachsenhausen. Pogrom był więc nie tylko aktem terroru, lecz także narzędziem zastraszenia i przyspieszonej pauperyzacji ludności żydowskiej. Sprawa ludności żydowskiej nie zakończyła się na tych krokach. Wkrótce utworzono Urząd do spraw Emigracji Żydów, na którego czele stanął Adolf Eichmann- człowiek, który później odegrał kluczową, zbrodniczą rolę w organizowaniu deportacji do obozów zagłady. Aby wyjechać z Rzeszy, Żydzi musieli przekazać państwu niemieckiemu niemal cały swój majątek, otrzymując jedynie niewielkie sumy pozwalające na pokrycie kosztów podróży.

Dyplomaci europejscy składali protesty przeciwko pogromowi, ale zostały one zlekceważone przez władze III Rzeszy. Noc Kryształowa pokazała, że nazistowski reżim nie cofnie się przed otwartą przemocą i że Żydzi są w Rzeszy całkowicie pozbawieni ochrony prawnej. Dla wielu historyków Noc Kryształowa stanowi symboliczny krok od dyskryminacji i prześladowań do otwartego terroru, który kilka lat później doprowadził do Zagłady- Holokaustu.

Do dziś wydarzenia Kristallnacht budzą w Niemczech silne emocje. Jest to temat wywołujący łzy i refleksję nad tym, jak szybko nienawiść, propaganda i obojętność większości mogą doprowadzić do fizycznego niszczenia całych społeczności- nawet w społeczeństwie, które wcześniej uważało się za nowoczesne i cywilizowane.